Kedi ve Köpeklerde Aşı Takvimi
Minik dostlarımızın yaşamlarını daha sağlıklı sürdürebilmeleri için unutulmaması gereken bir konu da aşı uygulamalarıdır.Özellikle dünyaya gözlerini yeni açtıklarında birçok viral, paraziter ve bakteriyel enfeksiyonlara karşı son derece korunmasızdırlar.Özellikle de parazit tedavisi ve aşı uygulaması yapılmamış anneden dünyaya gelen yavrularda bu durum çoğu zaman yavrunun ölümüne sebep olmaktadır.
Tüm bunları yaşamamak için uygulanacak basit ve ekonomik ama hayat kurtaracak uygulamalardan biridir aşı uygulamaları. Her aşı uygulaması öncesi mutlaka genel muayene yapılmalıdır. Hasta hayvana aşı asla yapılmamalıdır.
Peki nasıl aşı uygulaması yapılmalı?
Minik dostumuzun doğumundan 45.güne kadar genel bakım ve besleme işlemlerini takiben 45. günden sonra genel sağlık muayenesi ile birlikte mutlaka bir dışkı muayenesi yapılmalıdır. Bunun sebebi anneden bulaşan herhangi bir parazit etkeninin olup olmadığı, annenin doğum öncesi parazit etkenlerine karşı tedavi edilip edilmediği ile ilişkili olduğundan son derece önemlidir. Ayrıca insan sağlığını tehdit eden son derece önemli olan bir parazit olan echinococcus kistlerinin (halk arasında kist diye bilinir) yaşam çemberi 45 gün olduğundan sebep, yani her 45 günde bir yumurta atması sebebi ile bu uygulamanın sürekli tekrar edilmesi gereklidir.
Yani ilk uygulamaya 45. gün Parazit Tedavisi ile başlanır. Minik dostumuz tüm parazitlerinden arındıktan sonra aşı uygulamaları başlamalıdır. Parazit tedavisi yapılmadan aşı uygulaması asla yapılmamalıdır.
Kediler İçin;
55. ve 60. günlerinden sonra Karma Aşısı uygulanır, Karma aşı içerisinde 3 tane viral hastalık etkenine karşı uygulanır. Bunlar ;
- Feline Rhinotracheitis : Ülkemizde oldukça yaygın olan bu hastalık, üst ve alt solunum sisteminde, özellikle gözde etkisini gösterir.Oldukça bulaşıcıdır. Yavru kedilerde de ölümlere neden olabilir. Tek korunma yöntemi aşılamadır.
- Feline Calicivirus : Kedilerde ağızda ve dilde ülserlere neden olan bulaşıcı bir hastalıktır. Tek korunma yöntemi aşılamadır
- Feline Panleucopenia : Kediler arasında oldukça yüksek oranda bulaşıcı olan viral bir hastalıktır. Kedilerde, özellikle yavrularda ölüme yol açan virüs kusma, iştahsızlık ve çoğunlukla kanlı bir ishalle kendini belli eder. Tek korunma yöntemi aşılamadır.
1.Karma aşı uygulamasının ardından, 10 gün sonra kedilerin bağışıklık sistemine ciddi zararlar veren ve de ölümcül olabilen, 1.FeLV aşısı yapılmalıdır.
- Feline Leukemia : Leukemie lenfoid dokularda tümör ile karakterize ölümcül olabilen bir viral hastalıktır. Virüs genellikle salya ile bulaşır. Tükürük, burun akıntısı, dışkı, süt ve kan yolu ile de bulaşma olabilir.
Virüsun taşınmasında bulaşık su ve mama kapları da rol oynamaktadır. Enfeksiyonun yayılmasında, hastanın direnci, yaşı ve bağışıklık sistemi etkili olmaktadır. Uygulamadan 10 gün sonra, 2.Karma Aşısı uygulanır. Bunun sebebi, ilk aşı uygulamasını takiben 20.güne kadar maternal antikor seviyesi en üst noktaya gelir ve düşmeye başlar.20.gün uygulanan 2.doz ise antikor seviyesini düşmeden aynı seviyede bağışıklığın oluşmasını sürdürür. Bu uygulamadan 10 gün sonra ise FeLV aşısının 2. Dozu uygulanır. 10 gün sonra da Kuduz Aşısı uygulaması yapılarak yıllık aşılar sonlandırılır.
Kuduz virüsü, merkezi sinir sistemine yerleşen, lenf yoluyla yayılan ,ısırılma yada bulaşma noktasının beyine olan uzaklığı ile semptom süresi değişebilen, bilinç kaybı, huzursuzluk, yutma siniri felç olduğundan ağız açıktır ve salya akar, köpeklerde saldırgan formu görülmesine karşın, kedilerde genellikle prodromal formu görülür. Ölümle sonuçlanan ihbarı mecbur viral bir hastalıktır. İnsan dahil olmak üzere tüm sıcakkanlı canlılarda görülebilir. Kuduzun tedavisi yoktur. Aşılama tek engelleyici faktördür.
Bundan sonraki aşama ise her 45-60 günde bir iç parazit uygulamalarının rutin olarak devam etmesi gerekir. Dış parazit uygulamaları ise 30 günde bir devam etmelidir. Pire ve kenelere karşı koruma sağlar.
Yaşamın ilk yılında kedilerde aşı programı :
- 1.Karma Aşısı-1.FeLV aşısı-2.Karma Aşısı-2.FeLV aşısı-Kuduz olup,1.sene sonunda ise program şöyle devam eder:
- 1 doz Karma – 1 doz FeLV – 1 doz Kuduz ve yine;
- Her 45-60.gün iç parazit tedavisi – 30 günde bir dış parazit tedavisi olarak devam eder.
Kedi Aşı Programı:
- İç Parazit uygulaması-45.günden sonra
- 1.Karma Aşı uygulaması-55.gün
- 1.Felv Aşı uygulaması-65.gün
- 2.Karma Aşı uygulaması-75.gün
- 2.Felv Aşı uygulaması-85.gün
- 3.Karma Aşı uygulaması-90.gün
- Kuduz Aşı uygulaması-90.gün
- 1.Mantar Aşı uygulaması-100.gün
- 2.Mantar Aşı uygulaması-120.gün
Köpekler İçin
Aşı programı biraz daha uzun olup, iç ve dış parazit uygulama aralığı aynı kedilerde ki gibidir.
Yaşamın ilk 45.günü itibari ile yine parazit tedavisi gerçekleştirilir ve 55-60. gününde İmmun sistemi (bağışıklık sistemini) desteklemek amacıyla bir immunmodulatör uygulanır. Ardından 7 gün sonra Parvo aşısı ile aşı uygulaması başlar. Bu aşı halk arasında kanlı ishal olarak bilinen parvoviral enteritise karşı yapılır. 10 gün sonra ise 1.Karma aşısı ile devam edilir.
Karma aşı içerisinde Canine Distemper (köpek gençlik hastalığı),Hepatitis,Parainfluenza,Parvoviral enteritis ve Leptospira etkenleri bulunmaktadır.Bunlar ayrı ayrı ciddi hastalıklara sebebiyet veren hastalıklardır.Halk tarafından sadece gençlik aşısı olarak bilinir ancak durum böyle değildir.Her bir etken başlı başına ölümcül olabilmektedir. Bu uygulamadan 10 gün sonra 1.Corona aşısı yapılır.
İştahsızlık, kanlı-mukuslu portakal renginde ishal, kusma ve beyindeki bozukluklardan kaynaklı depresyonla karakterize bulaşıcı bir hastalıktır. 10 gün sonra ise yine 2.karma aşı uygulaması maternal antikor seviyesini korumak ve kalıcı bir bağışıklık oluşturmak için uygulanır.
Uygulamadan 10 gün sonra ise 2.Corona aşısı uygulaması mutlaka yapılmalıdır. Corona aşısını takip eden 10.gün Kuduz A şısı yapılır ve takip eden 10.gün Bordotella Bronschocepticaya karşı aşı uygulaması yapılır.
Bu aşı Kennel Cough hastalığına karşı yapılır. Kennel cough; her yaştaki köpeklerde görülebilen, üst solunum yollarında enfeksiyon oluşturan, hareket ile artan öğürmeler ile kendini gösteren kronik bir öksürükle karakterize, bakteriyel bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık etkeni Bordetalla bronchoceptica’dır. Toplu olarak yaşayan köpeklerde ve barınaklarda sıklıkla görülebilmektedir. 10 gün sonra ise son derece tehlikeli olan Lyme hastalığına karşı Lyme aşısı yapılmalıdır.
Etken Borrelia burgdorferi türü bakteridir. Lyme insanlarada bulaşabilen bir hastalıktır.Hastalık keneler aracılığı ile yayılır. Etkeni taşıyan kenelerin diğer bir hayvandan kan emişi sırasında hastalığı bulaştırması ile hastalık ortaya çıkar. Tüm evcil hayvanlarda görülebilir ancak sıklıkla köpeklerde görülmektedir.
Özellikle ateş ve eklemlerde ağrı şikayeti ile başlayan hastalık, polyartritis ile kendini belli eder. Hastalık vücudun bir çok sisteminde etkin olmaktadır.Bu nedenle iştahsızlık, bitkinlik, kilo kaybı, depresyon ve lenfadenopati de görülebilen belirtiler arasındadır. Kenelerin köpeğin üzerinde kalma süresinin uzunluğu hastalık etkeninin bulaşma riskini aynı oranda artırır.Bu sebeple kene mücadelesi önemlidir.
Takip eden 10.gün 2.Bordotella aşısı yapılmalıdır ve yine takip eden 10.gün 2. Lyme aşısı yapılarak yıllık aşı programının sonuna gelinir.
Yaşamın ilk yılında köpeklerde aşı programı :
- İmmunmodulatör-Parvo Aşısı – 1.Karma Aşısı – 1.Corona Aşısı – 2.Karma Aşısı – 2.Corona Aşısı – Kuduz – 1.Bordotella – 1.Lyme – 2.Bordotella – 2.Lyme
- 1 yıl sonra ise; 1 karma – 1 corona – 1 kuduz – 1 bordotella – 1 Lyme olarak sürdürülür.
- Yine 45-60. günler iç parazit uygulamaları ve her 30 günde bir pire-kene damlaları uygulanmalıdır.
Köpek Aşı Programı:
- İç parazit uygulaması-45.günden sonra
- Parvoviral enterit aşılaması-55.gün
- 1.Karma Aşı uygulaması- 65.gün
- 1.Corona Aşı uygulaması-75.gün
- 2.Karma Aşı uygulaması-85.gün
- 2.Corona Aşı uygulaması-95.gün
- 3.Karma Aşı uygulaması-105.gün
- Kuduz Aşı uygulaması-95-105.gün
- 1.Bronschine Aşı uygulaması-115.gün
- Lyme Aşısı-125.gün
- 2.Bronschine Aşı uygulaması-135.gün
- 1.Mantar Aşı uygulaması-145.gün
- 2.Mantar Aşı uygulaması-165.gün
Dip Not:
Farklı etken maddeler içeren dış parazit damlaları kullanırken mutlaka kedi için ayrı köpek için ayrı ürün almanızı öneririm. Aldığınız pire damlalarını mutlaka kontrol edin. Piyasada en yaygın olarak kullanılan damlanın etken maddesi fipronil’dir. Letal doz aralığı geniş olmakla birlikte 0-10kg köpek dozu bazen iri kedilerde kullanılmakta olup, herhangibir problem görülmeyebilmektedir. Ancak bu durum her etken madde için geçerli değildir. Piyasada permetrin içerikli pire damlalarıda vardır ve bunlar sadece köpekler için uygundur. Bu etken maddeye sahip ürünün 0-10 kg.lık köpek formunu bazı satıcılar kedilere de vermektedirler. Sonuç olarak kedinizde zehirlenme semptomlarını damlattıktan 4-5 saat sonra görebilirsiniz. Sebebi permetrindir. Permetrin kediler için son derece toksiktir. Lütfen böyle ir durum ile karşılaşmamak için alacağınız ürünü mutlaka bir veteriner kliniğinden alınız ve mutlaka aldığınız ürünün içeriğini ambalajını mutlaka kontrol ediniz.
Kedi ve Köpekler için Aşı programına Mantar aşıları da eklenebilmektedir. Son yıllarda Tetanoz aşısıda özellikle bazı ülkelerde program dahiline alınmıştır. Evcil dostlarınızı aşılatarak onları bu hastalıklardan sürekli koruyabilirsiniz. Aşılama sonrası banyo vs yaptırmayınız. Denize sokmayınız. Aşılama programı bitmeden asla başka bir hayvan ile temas ettirmeyiniz. Aşı sonrası oluşabilecek allerjik reaksiyonlar, durgunluk bitkinlik halsizlik durumlarında veteriner hekiminizi mutlaka bilgilendiriniz.
